Köknar Halı Boyası

Köknar kozalağının mihverden ayrılmış hali

Köknar kozalağının ağaç üzerindeki görünümü

Köknarlar  mobilyaların  iç  taraflarında,  çekmece  yanlarında,  çerçeve  konstrüksiyonlu işlerin  içlerinde  olumlu  sonuç  verir.  Yapıların  kuru  olan  iç  bölümlerinde,  örneğin yağlıboyalı  iç  kapılarda,  gömme  dolaplarda  kullanılır.  Nemli  bölümlerde  ve  yapıların dışında kullanılması sakıncalıdır. Pencere ve dış kapılarda kullanılırsa kısa sürede çürür. Değişen  hava  koşullarına  dayanıklı  değildir.  Piyasada  tomruk  ve  standart  ölçülerde biçilmiş olarak satılır (Şanıvar vd. 1980).

Eczacılık  alanında  önemli  bir  yere  sahip  olan  anayurdu  Avrupa  ve  Asya  olan  Ak göknarın  ya  da  Orta  Avrupa  göknarının  kabuklarından  (Fransa’da)  yüksek  kaliteli  bir terebentin   (%10-30   uçucu   yağ   ve   %70-90   reçineden   oluşan   oluşan   bir   drog), yapraklarından ise ilaç ve parfüm (Oleum Abietis; göknar esansı) yapımında kullanılan hoş kokulu bir esas maddedir (Şekil 2.3) (Tanker vd. 1998).

Dünyada  olduğu  gibi  Türkiyede’de     büyük  bir  yayılış  gösteren  Köknar  ağacının kozalakları,   başka   amaçla   kullanılmayıp   dişi   kozalaklarından   boya   bitkisi   olarak yararlanılmaktadır.

Köknar kozalaklarının tohumlarıyla beraber harşeflerle ayrılmış görünümü

Köknar Boyası

3 Köknar ağacının yaprak görünümü

Köknarların  koparılan  veya  kuruyup  düşen  ibreleri,  sürgün  üzerinde  beyaz  noktalar bırakır.  Bütün  köknarlarda  ibreler  yassıdır  ve  alt  yüzlerinde  normal  olarak  daima  iki beyaz çizgi vardır (Şekil 2.3). Ağaçların tepesinde teşekkül eden dişi köknar kozalakları daima  dik  durur  (Şekil  2.5).  Olgunlaşan  kozalakların  tohumlar  harşeflerle  beraber dağıldığı  için  ağaçta  yalnız  kozalakların  mihveri  kalır  (Şekil  2.4  ,  Şekil  2.6)  (Oksal

1952).

Erkek kozalaklar küçük, yumurta şeklinde ve sarkık; dişi çiçekler 10-30 cm, boyunda silindirik ve dik kozalaklar durumundadır (Tanker vd. 1998).

Yurdumuz park ve bahçelerinde süs amacıyla yetiştirilen başka Abies türleri de vardır; örneğin A.pinsapo (parmak çamı, İspanya göknarı), yaprakları sert ve kısa (1-1.5 cm) olup dalın her tarafından çıkan bir türdür; A.concolor, kokulu göknar veya Kaliforniya göknarı ismiyle anılan bir türdür. Anadolu dışında yetişen Abies türlerinden uçucu yağ

ve balsam elde etmede yararlanılmaktadır (Tanker vd. 1998).